अकस्मात मृत्यु (CRPC 174) चा तपास कसा करावा? (How to investigate Accidental death matter?)

अपघाती मृत्यू प्रकरणांच्या तपासात अनेक मुद्यांचा समावेश होतो, जे प्रकरणाच्या विशिष्ट परिस्थितीनुसार बदलू शकतात. येथे अकस्मात मृत्यू तपासातील काही सामान्य मुद्दे देवून चर्चा केली आहे.

1. प्रत्येक अकस्मात मृत्यु , मर्ग ( CRPC 174 ) हा मर्डर ( खुन ) आहे असे समजुनच त्याचा तपास व्हावा.
2. वरिष्ट अधिकाऱ्यांना सूचित करा:- पो.ष्टे. परीसरात अपघाती मृत्यू झाल्यास, शक्य तितक्या लवकर वरिष्ट अधिकाऱ्यांना सूचित करणे महत्त्वाचे आहे. यामध्ये SDPO, SP, रुग्णवाहिका सेवा आणि इतर संबंधित एजन्सींचा समावेश असतो.
3. घटनास्थळाचे जतन करा : तपाशी अधिकारी येईपर्यंत अपघाताचे दृष्य जतन करावे. यामध्ये अधिकाऱ्यांना तपासाची संधी मिळण्यापूर्वी कोणत्याही पुराव्याला नष्ट करणे किंवा मृतदेह हलवणे टाळावे.
4. शवविच्छेदन करावे : मृत्यूचे कारण निश्चित करण्यासाठी शवविच्छेदन केले पाहिजे. हे सहसा फॉरेन्सिक तज्ञ किंवा वैद्यकीय परीक्षकाद्वारे केले जाते. आपल्या जवळच्या PHC मध्ये सोय असल्यास तिथे शवविच्छेदन करावे.
5. साक्षीदारांचे बयान: अपघाताच्या साक्षीदारांची मुलाखत घ्यावी. त्यांचे बयान नोंदवावे. काय घडले याबद्दल माहिती गोळा करावी.
6. ईतर पुरावे गोळा करावे: घटनास्थळावरील सर्व उपलब्ध भौतिक पुरावे गोळा करावे. छायाचित्रे, व्हिडिओ आणि इतर दस्तऐवजांसह सर्व पुराव्याचे संकलन करून एकत्रित  विश्लेषण केले पाहिजेत.
7. संभाव्य कारणे ओळखा: अन्वेषकांनी मृत्युची सर्व संभाव्य कारणे शोधली पाहिजेत, ज्यामध्ये कोणत्याही सुरक्षिततेच्या नियमाचे उल्लंघन किंवा अपघातास/मृत्युस कारणीभूत असलेल्या इतर घटकांचा उहापोह केला पाहीजे.
8. मर्ग अहवाल दाखल करणे: एकदा तपास पूर्ण झाल्यानंतर, संबंधित अधिकाऱ्यांना मर्ग समरी अहवाल सादर करावा.

(एकंदरीत, भारतातील अपघाती मृत्यूच्या प्रकरणांचा तपास करण्यासाठी सखोल आणि पद्धतशीर तपासविषयक दृष्टीकोन आवश्यक आहे आणि त्यात विविध एजन्सी आणि तज्ञ यांच्यातील समन्वयाचा समावेश असतो हे लक्षात घ्यावे.)

घटनेचे कारण आणि परिस्थितीच्या आधारावर अपघाती मृत्यूचे विविध प्रकारांमध्ये वर्गीकरण केले जाऊ शकते. येथे अपघाती मृत्यूचे काही सामान्य प्रकार आहेत:-

1. फाशी लागुन मृत्युः- गळुफास लागुन मृत्यु.
2. वाहतूकीचे साधनांना नैसर्गीक कारणाने अपघात: मोटार वाहने, सायकली किंवा पादचाऱ्यांचा समावेश असलेल्या अपघातांमुळे गंभीर दुखापत होवुन मृत्यू येवु शकतो.
3. विषबाधा: घरगुती तसेच शेतीतील वापराचे रसायने, औषधे किंवा विषारी पदार्थांच्या संपर्कात आल्याने विषबाधा होऊ शकते.
4. बुडणे: जलतरण तलाव, तलाव, नद्या आणि महासागरांमध्ये बुडुण मृत्यु होऊ शकतो.
5. उंच जागेवरून पडणे: उंच जागेवरून पडल्याने गंभीर दुखापत होवुन मृत्यू होऊ शकतो, तसेच घसरून पडत्याने, विशेषतः वृद्धांमध्ये, मृत्यु होने.
6. आगीशी संबंधित घटना:  आग लागल्याने होरपळुन मृत्यु.
7. गुदमरणे: गुदमरणे, धूरयुक्त श्वास घेणे किंवा बंद जागेत अडकल्यामुळे  गुदमरूण मृत्यु होऊ शकतो.
8. श्वास नलीकेत अळथळा: जेव्हा एखादी विजातीय वस्तू, श्वास नलीकेत वायुमार्गात अळकते व श्वासास येण्या-जाण्यास  अडथळा आणते तेव्हा गुदमरल्यासारखे होऊन मृत्यु येवु शकतो.
9. इलेक्ट्रोक्युशन (Electrocution): सदोष विद्युत उपकरणे किंवा पॉवर लाईन्सच्या संपर्कात आल्याने विद्युत शॉक लागुन मृत्यु होऊ शकतो.
10. खेळाशी संबंधित गंभीर दुखापती: फुटबॉल, बास्केटबॉल आणि स्कीइंग यांसारख्या क्रीडा क्रियाकलापां दरम्यान गंभीर जखम होऊन मृत्यु होवु शकतात.
11. औद्योगिक अपघात: कारखाने आणि बांधकाम साइट यांसारख्या कामाच्या ठिकाणी विवीध प्रकारे अपघात होऊ शकतात.
12. प्राण्यांचे हल्ले: कुत्रा चावणे, साप चावणे आणि वन्य प्राण्यांचे हल्ले यांसारख्या प्राण्यांच्या हल्ल्यांमुळे अपघाती मृत्यू होऊ शकतात.
13. थंडीनुळे मृत्युः-
14. उपासमारीणे मृत्युः-
15. अंगावर विज पडुन मृत्युः-
16. उष्माघाताणे मृत्युः-